Potosí en de (zilver)mijnen

Potosí was enkele honderden jaren geleden de grootste en meest welvarende stad van het Amerikaanse continent en één van de rijkste steden van de wereld. De reden hiervan was het vele zilver wat in de grond zat, specifiek in de Cerro Rico, een grote berg vlak naast de stad gelegen. In 1987 is de stad, vooral vanwege zijn geschiedenis, toegevoegd aan de werelderfgoedlijst van Unesco.

Een bewogen geschiedenis

Als je jezelf verdiept in de geschiedenis, zijn er helaas veel triestige dingen te melden. De mijnen hebben voor veel werkgelegenheid gezorgd, vanwege alle mineralen die er te winnen zijn. Het zilver is grotendeels op en tegenwoordig wordt er vooral lood en zink gewonnen (het tin is inmiddels ook grotendeels op). De werkomstandigheden zijn nog steeds slecht. Door de luchtkwaliteit in de mijnen, hebben veel mijnwerkers een korte levensverwachting (ergens tussen de 45 en 55 jaar).

Gekeken naar het verleden, zijn er ook nog gruwelijke andere cijfers te noemen. In totaal zijn er namelijk zo’n acht miljoen mensen overleden, zowel lokale bevolking als Afrikaanse slaven. De slaven bleven soms wel tot vier maanden onder de grond, zonder ook maar een dag daglicht te zien. De slaven hadden het daarnaast extra zwaar, aangezien ze niet aan de hoogte gewend waren. De hoogte waarop gewerkt werd en wordt, was en is om en nabij 4.200 meter boven zeeniveau. Vanaf 2.500 meter boven zeeniveau kan je al last krijgen van hoogteziekte.

Een toer in een mijn?

Vanuit Potosí worden er diverse trips naar de mijnen aangeboden. Zo is er de eenvoudige toeristentoer, de extreme toer, de indrukwekkende toer en een toer waarvan we de naam niet meer weten (deze laatste klonk niet zo interessant), allen in verschillende mijnen, maar wel in de Cerro Rico. We hebben uiteindelijk gekozen voor de extreme toer, aangezien deze nog in de meest actieve mijn wordt gehouden.

En was de toer werkelijk zo extreem? Ik heb geen idee hoe de andere mijnen waren, maar heftig was het zeker. Er gebeurd veel! Het gangenstelsel is nauw (zowel in breedte als hoogte), de mijnwerkers zijn rauw, er is veel kabaal en de sfeer is “gespannen”. We waren aan de voorkant gelukkig gewaarschuwd. Als we hier niet op voorbereid waren, waren we denk ik gillend die mijn uitgerend.

Het werken in de mijnen

De mijnwerkers werken in groepen. Zo heb je werknemers die aan het bikken zijn, werknemers die dynamiet afsteken om implosies op te wekken en werknemers die met de karretjes in en uit de mijnen rijden. Het in- en uitrijden gaat over één en hetzelfde spoor. Komt er een volle wagon aan? Dan wordt de lege wagon omgegooid (mits er ruimte is) en kan de volle wagon passeren. De wagons wegen alleen al 800 kilo en worden vervolgens weer handmatig op het spoor gezet. Je kan je voorstellen wat voor een kabaal het geeft als zo’n stalen wagon omgegooid wordt. Sowieso zijn de wielen en de sporen ook van staal, dus ook dit maakt veel kabaal.

Van toeristen wordt verwacht dat ze giften meenemen voor de mijnwerkers. We hebben flessen sap, sigaretten en cocabladeren meegenomen. Op de cocabladeren wordt veelvuldig gekauwd; alle mijnwerkers hebben een volle wang met cocabladeren om extra energie te krijgen. Tegelijkertijd drinken de mijnwerkers schijnbaar ook veel alcohol. We zijn er dan ook verschillende tegen gekomen die behoorlijk onder invloed waren. Of dit nu vanwege de alcohol was of wellicht vanwege de vele cocabladeren in hun mond (door sigaretten kan de werkende stof in de cocabladeren schijnbaar extra hard aanpakken)… Wij hebben geen idee!

Veel mijnwerkers krijgen op termijn last van silicose (ook wel bekend als stoflongen). Als hun longcapaciteit 50% of minder is, kunnen de mijnwerkers met pensioen. Het pensioen is eigenlijk te triest voor worden; slechts 15 US Dollars per maand. Dit terwijl de inkomsten al ontzettend laag zijn. Na overlijden, hebben de vrouw en/of kinderen recht op doorbetaling van het pensioen.

Overigens mogen er in de mijnen geen vrouwen werken (vrouwelijke toeristen zijn wel welkom), aangezien die volgens de mijnwerkers ongeluk brengen. Pachamama zou het niet kunnen waarderen als er vrouwen werkzaam zijn in de mijn.

Dynamiet

Ook werden we nog getrakteerd op de nodige dynamiet die werd afgestoken. We waren gelukkig voorbereid en we zaten op veilige afstand, maar wat een klap was dat! Als we niet voorbereid waren, waren we ons denk ik kapot geschrokken. Je voelt kort na de ontploffing van het dynamiet, de druk van de verplaatste lucht in het gangenstelsel, op je lichaam. Binnen enkele seconden was er ook een enorme stofwolk.

Indrukwekkende excursie

Al bij al een hele indrukwekkende excursie, waar we ook wel een beetje dubbele gevoelens bij hebben. We hadden het idee dat de meeste mijnwerkers er wel okay mee zijn dat er toeristen komen (sommige wilden zelfs op de foto). Echter waren er ook mijnwerkers die er minder okay mee leken te zijn, ondanks dat er giften worden uitgedeeld en dat een percentage van de toerinkomsten ook bij de mijnwerkers terecht komen. Wij hebben in ieder geval veel respect voor het zware werk van de mijnwerkers en de omstandigheden waarin zij moeten werken!

Casa Nacional de la Moneda

Na de mijntoer, hebben we nog dit museum bezocht. Het is schijnbaar één van de mooiste musea van Bolivia. Eerlijk; het was inderdaad best tof om te zien. Het pand was vroeger een munterij en hieromheen is dan ook het museum gebouwd. Zo hebben we gezien op welke manieren zilveren munten werden gemaakt, van geheel in het begin waar munt na munt handmatig werd geslagen tot technieken waarbij er al sprake was van meer “massaproductie”.